Номи нек кори нек

Нек, хуб, нағз, хуш рамзи амалу кирдори писандидаи одамон буда, муқобили бад аст. Ҳар амале, ки бо диди нек анҷом пазирад, подошаш низ хуш мегардад. Некӣ аз шумори он хасоили ҳамидаи инсонист, ки тӯли таърих дар рафтору кирдори одамон зоҳир гашта, то имрӯз мисли як амали хайр мақоми шоиста дорад.
Инсонҳои шарифу некбин маҳз ба василаи некӣ номи худро ба гузаштаи олам ворид кардаанд. Барои иҷрои ин амали савоб ҷоннисорӣ ва аз худ гузаштанҳо лозим меояд. Новобаста ба он, ки амали хуб мукофот мегирад ё на, мо бояд ба иҷрои корҳои шоиста иқдом намоем.
Дар ин бора Саъдии Шерозӣ гуфтааст:

Нек бошӣ бадат гӯяд халқ,
Беҳ, ки бад бошию некат донанд.

Ҳар кӣ дар олам пайваста бо некӣ кӯшид, умри абад ёфт. Накӯкории азли сахо, ҷонбозиҳои қаҳрамонон, шабзиндадории орифону шоирон ҳамчун нишони амали нек то замони мо расидааст. Баръакс, пастҳимматону бадкорон, маккорону бахилон ҳамчун образи манфӣ мазаммат гардида, мавриди танқид қарор мегиранд.
Аммо корномаҳои қаҳрамононаи фарзандони асили миллат, мисли Шерак, Темурмалик, Муқаннаъ, Деваштич имрӯз ҳамчун дарси маҳорату ҷасорат ба насли наврас омӯзонида мешавад. Албатта, некӣ бояд чун амали гуворо бетамаъ бошад. Дар сурати боисрор мукофот ҷустан амали кас нек ҳисобида намешавад. Некии ҳақиқиро мукофот худ истиқбол мегирад. Як нишони асосии некӣ дасткушодиву ҳимматбаландист. Касе бо некӣ ҳамсозӣ дорад, ҳамеша саодатманд ва дар амон аст. Носири Хисрав гуфтааст:

Ҳамеша некхоҳи мардумон бош,
Ба неки кӯш в-он гаҷ дар амон бош!

Ё ки:

Некӣ кунӣ, ба ҷои ту некӣ кунанд боз,
В-ар бад кунӣ, ба ҷои ту аз бад бадтар кунанд.

Пайдост, ки дар олам касе ҷовид нест. Инсон вуҷуди миранда аст. Аммо кори неку амали хуш ҷовидонист. Лоиқ гуфтааст:

Дунёи савдо бигзарад,
Андӯҳи дилҳо бигзарад.
Ҳам навбати мо бигзарад,
Аммо ба зери осмон.
Ҳамчун замини бекарон,
Некӣ бимонад ҷовидон…

Мусаллам аст, ки некӣ новобаста ба тағир ёфтани сохтори зиндагӣ, тарзи давлатдорӣ, паси сар гаштани қарнҳо ба сифати ахтари тобноки осмони тамаддун боқӣ хоҳад монд. Аз ин рӯ, ҳамаи моро зарур аст, ки дар ҳама ҳолат некӣ карданро фаромӯш насозем.
Доруи намурдан амали хайру савоб буда, давоми умри инсон ба ҳисоб меравад.
Пас, накӯкориву некандешӣ вазифаи муқаддаси ҳар сокини сайёра мебошад.
Нушервони одил аз вазири худ мепурсад: -Тавонгар кист?
Бузургмеҳр ҷавоб медиҳад: -Он кӣ бо ҳама некӣ кардан мехоҳад.
Нушервон боз мепурсад: -Бадтарин кас кист?
-Бадтарин кас онест, ки бадхоҳи одамон асту ба онон бадӣ мекунад – мегӯяд, Бузургмеҳр.
Аз ин гуфтаҳо бармеояд, ки инсони нек бояд дар ҳамаи давру замон аз худ амали неке ба ёдгор гузорад, то пас аз марг ӯро ба некӣ ёд кунанд. Нек будан амали нек аст. На ҳамаи одамон дар зиндагӣ кори хайре мекунанду ҳамчун шахси некӯсиришт шинохта мешаванд.
Шахси неку хайрандеш ҳамеша бообрӯ, соҳибхирад, некном ва маркази диққати ҳамагон аст. Накӯкорон ҳамеша бо мадади Офаридгори бузург дар раҳматанд. Беҳуда нагуфтаанд:

Ҳар кӣ ӯро хайр одат мешавад,
Бегумон молаш зиёдат мешавад.

Накӯкорӣ, яке аз хислатҳои бузурги инсонист. Шахси некӯсиришт аз рӯзе, ки худро мешиносад, дар байни ёру рафиқон ва наздикону пайвандонаш фарқ карда меистад. Асоси некиву накӯкорӣ ва ростқавливу поквиҷдонӣ дар тарбияи оилавӣ ва муҳити иҳотакарда сурат мегирад. Волидонанд асос, ки тифлони худро дар рӯҳияи одаму одамдӯстӣ ва некиву ростқавлӣ ҳидоят менамоянд.
Равшан ва аниқ, аст, ки бунёди китоби қадимаи тоҷикон “Авесто”-ро рафтори нек, гуфтори нек ва пиндори нек ташкил мекунад. Оре, рафтору гуфтору пиндори нек асоси хислатҳои наҷиби инсонианд, ки чун гармии офтоби рахшон ба дилҳо гармию ҳарорат, ба чашмон нуру рӯшноӣ, ба ҳаёт ранҷу таровати дилчаспу хушӣ мебахшанд.
Бузургмарде дар ин бора чунин изҳори андеша кардааст, ки сабақи зиндагист: “Накӯкорӣ рисолати ҳар инсон аст. Инсоне, ки рисолаташро ба ҷо оварда наметавонад, дар қатори ҳайвон аст”.
Накӯкорон ҳамеша дар раҳмати Яздони пок қарор доранд. Валек бадону бадсириштон байни ҷомеаву мардумони он обрӯю эътиборе надоранд. Барои он, ки сазовори номи неку рафтори шоиста гардем, бояд пайваста бикӯшем, ки накӯкору мададрасон бошем. Зеро ҳар як инсони асил дар зиндагӣ меъмори хеш бояд бошад. Бо бадон муносибати дустӣ пайдо накунад. Пайваста кори некеро анҷом диҳад, то сазовори номи нек гардад. Чунончӣ устод Рӯдакӣ гуфтаанд:

Ин ҷаҳонро нигар бо чашми хирад,
Не бад-он чашм к-андар ӯ нигарӣ.
Ҳамчу дарёст в-аз накӯкорӣ,
Киштие соз, то бад-он гузарӣ.

Ҳар як инсон маҳз тавассути як амали неки ба анҷомрасондааш шӯҳратёр мегардад. Зеро аз анҷоми ягон амали зишт касе ба ҷое нарасидааст.
Аз хуб боғ, аз бадон доғ мегӯянд. Ҳеҷ як носазое ба дилҳо роҳ наёфтааст, зеро ӯ зишт аст, носазост, ки ҳамаи носазоиҳо норавоянд. Некон дили озод аз фикрҳои пок доранд ва ҳамеша паи анҷоми амали хайранд.

Дар чашми покбин набувад расми имтиёз,
Дар офтоб сояи шоҳу гадо якест.

Дунё саросар пур аз шодиву хурсандӣ ва ғаму дардҳост. Инсон, ки ҳамчун як мавҷуди бузурги олам арзи ҳастӣ мекунад, чун офтобест, ки лаҳзае ҷилои равшанию нур медиҳаду лаҳзае ба ғуруб меравад. Чун оташест, ки даме бо сӯхтану сохтанҳояш ҷаҳонро пурнуру сипас ба хокистар мубаддал мегардонад. Агар инсон хоҳад, бо қувваю мафкураи бузургаш сангро ёқут ва лаълро гавҳар мегардонад, вале агар хоҳад, зиндагиро тамом мебахшад.
Ин аст, ки инсонҳо метавонанд зишту бадкор ва неку накӯкор ба воя расанд. Хуш он рӯзест, ки дар хонаи накӯёну накӯкорон тифле ба дунё меояду сафи ононро меафзояд, зеро некон табиатан ҳамаи хислатро соҳиб буда, ба дунёи равшан меоянд. Мақсад аз зиндагӣ кардану имон оварданашон ба Худои мутаол ва эҳтирому накӯкориашон ба бандагон нек будану нек мондани хотироту шаъну шарафи инсониашон аст. Шояд ононро шиор ин аст:

Ба гетӣ намонад ба ҷуз номи нек,
Ҳар он кас, ки хоҳад саранҷоми нек.

Хуллас, инсон танҳо тавассути некиву накӯкорӣ, саховатмандиву мардонагӣ метавонад сазовори номи неку рӯзгори осоишта бигардад.

Зи некон ҳар нафас некӣ бимонад,
Касе к-ӯ нек зист, арзе ситонад.

НЕКИ БИМОМАД ЧОВИДОН

Нушсрвони одил аз вазири худ мепурсад:

– Тавонгар кист? Бузургмехр чавоб медихад.

– Он ки бо хама некй кардан мехохад. Нушервон боз мепурсад. –

– Бадтарин кас кист?

– Бадтарин кас онест, ки бадхохи одамон асту ба онон бадй мекунад – мегуяд Бузургмехр. Аз ин гуфтахо бармеояд, ки инсони нек бояд дар хамаи давру замон аз худ амали неке ба ёдгор гузорад, то пас аз марг уро ба некй ёд кунанд. Нек будан амали нек аст. На хамаи одамон дар зиндагй кори хайре мекунанду хамчун шахси некусиришт шинохта мешаванд. Шахси неку хайрандеш хамеша бообру, сохибхирад, некном ва маркази диккати хамагон аст. Накукорон хамеша бо мадади Офаридгори бузург дар рахматанд. Бехуда нагуфтаанд:

Хар кй уро хайр одат мешавад, 

Бегумон молаш зиёдат мешавад.

Накукорй яке аз хислатхои бузурги инсонист. Шахси некусиришт аз рузе, ки худро мешиносад, дар байни ёру рафикон ва наздикону пайвандонаш фарк карда меистад. Асоси некиву накукорй ва росткавливу поквичдонй дар тарбияи оилавй ва мухити ихотакарда сурат мегирад. Волидонанд асос, ки тифлони худро дар рухияи одаму одамдустй ва некиву росткавлй хидоят менамоянд.

Равшан ва аник, аст, ки бунёди китоби кадимаи точикон «Авесто»-ро рафтори нек, гуфгори нек ва пиндори нек ташкил мекунад. Оре. рафтору гуфтору пиндори нек асоси хислатхои начиби инсонианд, ки чун гармии офтоби рахшон ба дилхо гармию харорат ба чашмон нуру рушной, ба хаёт ранчу таровати дилчаспу хушй мебахшанд:

Бузургмарде дар ин бора чунин изхори андеша кардааст, ки сабаки зиндагист:

«Накукорй рисолати хар инсон аст. Инсоне, ки рисолаташро ба чо оварда наметавонад, дар катори хайвон аст».

Накукорон хамеша дар рахмати Яздони пок карор доранд.   Валек  бадону  бадсириштон  байни   чомеаву мардумони он обрую эътиборе надоранд. Барои он ки сазовори  номи  неку рафтори  шоиста  гардем,  бояд пайваста бикушем, ки накукору мададрасон бошем. Зеро хар як инсони асил дар зиндагй меъмори хеш бояд бошад.  Бо бадон муносибати дустй пайдо накунад. Пайваста кори некеро анчом дихад, то сазовори номи нек гардад. Чунончи устод Рудакй гуфтаанд: 

Ин чахонро нагар бо чашми хирад, 

Не бад-он чашм к-андар у нигарй. 

Хамчу дарёст в-аз накукорй, 

Киштие соз, то бад-он гузарй.

Хар як инсон махз тавассути як амали неки ба анчомрасондааш шухратёр мегардад. Зеро аз анчоми ягон амали зишт касе ба чое нарасидааст.

Аз хуб бог, аз бадон дог мегуянд. Хеч як носазое ба дилхо рох наёфтааст, зеро у зишт аст, носазост. ки хамаи носазоихо норавоянд. Некон дили озод аз фикрхои нопок доранд ва хамеша пайи анчоми амали хайранд.

Дар чашми покбин набувад расми имтиёз,

 Дар офтоб сояи шоху гадо якест.

Дунё саросар пур аз шодиву хурсандй ва гаму дардхост. Инсон, ки хамчун як мавчуди бузурги олам арзи хастй мекунад, чун офтобест, ки лахзае чилои равшанию нур медихаду лахзае ба гуруб меравад. Чун оташест, ки даме бо сухтану сохтанхояш чахонро пурнуру сипас ба хокистар мубаддал мегардонад. Агар инсон хохад, бо кувваю мафкураи бузургаш сангро ёкут ва   лаълро   гавхар   мегардонад,   вале   агар   хохад, зиндагиро тамом мебахшад.

Ин аст, ки инсонхо метавонанд зишту бадкор ва неку накукор ба воя расанд. Хуш он рузест. ки дар хонаи накуёну накукорон тифле ба дунё меояду сафи ононро меафзояд, зеро некон табиатан хамаи хислатро сохиб буда, ба дунёи равшан меоянд. Максад аз зиндагй кардану имон оварданашон ба Худой мутаол ва эхтирому накукориашон ба бандагон нек будану нек мондани хотироту шаъну шарафи инсониашон аст. Шояд ононро шиор ин аст:

Ба гети намонад ба чуз номи нек, 

Хар он кас, ки хохад саранчоми нек. 

Хуллас, инсон танхо тавассути некиву накукорй, саховатмандиву мардонагй метавонад сазовори номи неку рузгори осоишта бигардад.

Зи некон хар нафас некй бимонад,

 Касе к-у нек зист, арзе ситонад.

 Рамазон Мирзоев шахси бунёдкору созанда, рафиқи ғамхор, меҳандӯс­ти асил ва роҳбари поквиҷдону масъулиятшинос мебошад. Бемуҳобот,  мавсуф  зотан «дили пурганҷ» дорад ва мунтазам аз ин «ганҷина» ба атрофиён «дурдона» ва «гавҳар» эҳдо мегардад. Зиндагиномаи қаҳрамони матлаб хеле рангин, пуртазод ва ибратомӯз ва далели он аст, ки сарфи назар аз нотавонбинии баъзе кӯрдилон, ҳатман дар ҷомеа мавқеъ ва манзалати баландро соҳиб мегардад. Депутати Шӯрои Олии ИҶШС ва вакили Шӯрои Олии Ҷумҳури Тоҷикистон даъвати ёздаҳум интихоб шуданаш далели ин гуфта аст. Шоҳидон нақл мекунанд, ки дар даврони намояндаи мардум дар мақоми олии намояндагӣ ва қонунгузор будан аз вакилони фаъол маҳсуб шуда, баҳри бартарафсозии мушкилот саҳми бориз дошт.

Номбурда замонеро, ки чорсола буд ва онҳоро аз Хоҷаи Нури деҳоти  «Сарсибулоқ»-и ноҳияи Муъминобод ба Тугараки ноҳияи Восеъ оварданд,  хуб дар ёд дорад. Дар Тугарак, мактаби миёнаи ба номи Куйбишевро хатм кард ва ба факултети гидромелиоратсияи Донишгоҳи кишоварзии Тоҷикистон дохил шуд. Дар вазифаҳои гуногун – саркоргари (прораб)-и Раёсати сохтмонии №12-и трести «Душанбеводстрой»  ва мудири шуъбаи кор ва музди меҳнати ПМК №16-и шаҳри Кӯлоб, мудири минтақавии ПМК №16, сармуҳандис, сардори ПМК  №17-и ноҳияи Фархор,  муҳандиси калон ва сармушовир дар «Главзарубежводстрой»-и назди Вазорати хоҷагии оби ИҶШС, сармуҳандиси трести «Тоҷикремстрой»,  муовини трес­ти идоракунии «Кулобводстрой» оид ба туннели Данғара, муовини вазири сохтмони деҳот, шунавандаи Академияи илмҳои ҷамъиятӣ дар назди  Кумитаи Марказии Ҳизби коммунистии ИҶШС — шаҳри Москва, котиби якуми Комитети партиявии ноҳияи Данғара, намояндаи мардум дар Шӯрои Олии Тоҷикистон, даъвати ёздаҳум, мудири шуъбаи сиёсати кишоварзӣ ва бозсозии деҳоти Кумитаи марказии ҳизби коммунистии Тоҷикистон, сармутахассиси Дастгоҳи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, мудири корҳои Девони вазирони Ҷумҳурии Тоҷикистон, сафири  фавқулода ва мухтори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Федератсияи Россия,  сафири фавқулода ва мухтори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Ҷумҳурии Исломии Эрон ва директори Мудирияти минтақаи зериобшавандаи НБО-и «Роғун» фаъолият намудааст.

Марди кордидаву кордон, дар ҳар идорае, ки кор кардааст, назар ба гуфтаи ҳамкорон, бо тобеъон ҳамчун  бародар, дӯст муносибат намудааст. Аз сохтмони  нақби таърихии Данғара, шодоб намудани дашти лабташнаи Данғара, фатҳи қуллаҳои баланд дар иқтисоду иҷтимоиёт, даврони наҳси ҷанги шаҳрвандӣ, талошҳои хастагинопазир барои бозгардонидани муҳоҷирон ва мусоидат дар амри ҳамоҳангиҳои лозим бо тарафҳои даргир ва билохира, имзои Созишномаи умумии истиқрор сулҳ ва ризояти миллӣ  дар Тоҷикис­тон ва дастовардҳои ҳукумати феълӣ хотироти ҷолиб дорад, ки зимни ба ёд оварданашон гоҳ аз шиддати аламу дард мегиряду гоҳе дар лабаш табассум гул мекунад.

Онҳое, ки номбурдаро солиёни зиёд мешиносанд ва якҷо фаъолият доштанду доранд, муътақиданд, ки ба арзишҳои дӯстӣ, давлатӣ ва миллӣ соф­дилона арҷ мегузорад ва ба ҳеҷ ваҷҳ дар қиболи давлату миллат ва дӯстони хеш амали нораворо ҷоиз  намебинад. Ба маънои томаш тамоми хислатҳои накуи инсонӣ дар ниҳоди Рамазон Мирзоев хеле бамаврид тавъам афтодаанд.

Ин буд шаммае аз фаъолият ва рӯзгори ибратомӯзи як ватандӯсти асил, ки дар роҳи интихобнамудааш собитқадам аст. Ба ин накумарди некукирдор ва нексиришт барору комёбӣ таманно менамоем.

Шариф СОЛЕҲ, «Садои мардум»